…dlatego korzystając z okazji chciałabym nawiązać do tematu i napisać nieco więcej o roli osób starszych w rodzinie oraz relacjach międzypokoleniowych.
Osoby w podeszłym wieku mają olbrzymi wkład w rozwój rodziny. To między innymi dzięki nim rodzina kształtuje swoje podstawowe zasady, powiela wzory, początkowo opierając się na tradycji i kulturze wcześniejszych pokoleń. Dziadkowie stają się w ten sposób poniekąd moderatorami konkretnej grupy społecznej – rodziny. Dzięki istnieniu dziadków, a wcześniej pradziadków, może istnieć ciągłość pokoleń, która jest bardzo ważna w rozwoju społecznym. Poprzez rozwój i kultywowanie wpojonych wartości istnieje możliwość rozwoju więzi międzypokoleniowej.
W tym miejscu dobrze byłoby wspomnieć, że rozumienie pojęcia „pokolenie” jest wielowymiarowe. Jednak najbardziej kojarzy się z występowaniem następców w rodzie (rodzice mają dzieci, dzieci mają swoje dzieci itd.). To jest rozumienie w ujęciu genealogicznym. Teraz przyjrzyjmy się pokoleniu w wymiarze socjologicznym. Patrząc z tej perspektywy można zauważyć, ze ludzi oprócz genów i ram wieku, łączy wiele rzeczy na płaszczyźnie kulturowej. Zalicza się do nich m.in. wspólne przeżycia, przełomowe wydarzenia (np. wojna, różne sytuacje kryzysowe, zmiany ustrojowe), szczególne warunki życia. Takie okoliczności sprawiają, że ludzie czują przynależność do pewnych ram czasowych, identyfikują się z tymi zdarzeniami. Sprawia to również, że posiadają takie samo podejście do tych samych spraw, wyznają wspólne wartości, mają zgodne przekonania i poglądy.
Ze względu na wszystkie wyżej wymienione elementy można zauważyć, że normalną sytuacją jest to, że każde z pokoleń może mieć inne spojrzenie na świat, inaczej odbierać te same rzeczy, ponieważ ukształtowane zostało przez inne czynniki. „Pomiędzy pokoleniami zauważana jest coraz bardziej znacząca różnica kulturowa, na którą składa się kompleks wyobrażeń religijnych, wiedzy, wartości, moralności, obyczajów, wzorców zachowań, idei itp”. [Karmolińska-Jagodzik E., s. 195]
Dlatego aby wzajemne relacje były stosunkowo dobre każda ze stron powinna okazać sobie nawzajem szacunek i zrozumienie. Wymaga to dużego dystansu do siebie i swoich poglądów oraz mądrości zarówno osób doświadczonych życiowo jak i młodych, którzy dopiero wkraczają w dorosłość. Jednak jak to w życiu bywa, nie wszystko jest takie proste jakby się mogło wydawać. Na płaszczyźnie relacji międzypokoleniowych rodzą się często konflikty. Podczas rozmów „międzypokoleniowych” dochodzi do przedstawiania swojego punktu widzenia, z kolei w spotkaniu z dezaprobatą współrozmówcy, następuje zacięte bronienie swoich racji (najczęściej bez adekwatnej argumentacji) i wybuchy złości. W efekcie pojawia się niezrozumienie, frustracja i w końcu niechęć do jakichkolwiek interakcji z daną osobą. W takich sytuacjach warto znaleźć złoty środek i wzajemnie przedyskutować tematy sporne, próbując znaleźć przyczynę danych zachowań (np. trudne przeżycia w przeszłości, a nawet brak zaspokojenia podstawowych potrzeb emocjonalnych!). Być może dzięki temu wiele niejasnych, dotąd spornych rodzinnych kwestii może zostać wytłumaczone. Nie sztuką jest udowadnianie tylko swoich racji lecz sztuką jest umiejętne argumentowanie i zrozumienie drugiej osoby.
Może na tegoroczny Dzień Babci i Dzień Dziadka najlepszym prezentem jaki możesz IM podarować to swój czas i zainteresowanie się ich sytuacją? Posłuchanie z zaciekawieniem opowieści o ich życiu, doświadczeniach i zmartwieniach dnia codziennego? W takich opowieściach jest dużo realizmu, fascynacji i często wzruszenia. Przez taką opowieść wnuki mogą spojrzeć na przeszłość z całkiem innej perspektywy, która może być nierzadko antidotum na ‘zapatrzenie w siebie niepokornego nastolatka’ a czasem i dorosłego.
Dla Dziadków bardzo ważny jest wspólnie spędzony czas z wnukami oraz możliwość swobodnego wspominania, które często pełni rolę pewnego rodzaju rozliczenia się z przeszłością, wyciągnięcia wniosków z minionych wydarzeń, pogodzenia się z upływającym czasem, żeby w końcu stwierdzić, że nic nie dzieje się bez przyczyny 🙂
P.S.
(Zwracając szczególną uwagę na czas, w którym obecnie żyjemy, osobiste spotkania mogą się nie udać ale w dobie wszechobecnej technologii na pewno znajdzie się rozwiązanie np. rozmowa telefoniczna).
Bibliografia:
1. Karmolińska-Jagodzik Ewa, Komunikacja międzypokoleniowa – rozważania wokół różnic kulturowych, [W:] Studia Edukacyjne nr 21, 2012, Poznań 2012, s. 191-210. UAM. ISBN 978-83-232-2485-3. ISSN 1233-6688